Zmian w ustawie o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi.
W wykazie prac legislacyjnych i programowych Rządu została zamieszczona informacja o rozpoczęciu prac nad zmianą ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, których celem jest doprecyzowanie przepisów dot. wydawania, cofania i zmieniania zezwolenia na prowadzenie systemu kaucyjnego.
Zezwolenia te wydaje minister właściwy do spraw klimaty na wniosek
podmiotu reprezentującego – czyli podmiotu, który będzie prowadził system
kaucyjny. Zgodnie z informacjami zamieszczonymi na stronie KPRM:
„Prace nad projektem zostały zaplanowane w związku z pojawiającymi się wątpliwościami czy obecne przepisy są wystarczające w celu zapewnienia, że systemy kaucyjne zostaną uruchomione zgodnie z planem oraz czy będą prowadzone w sposób rzetelny.”
Ministerstwo wskazuje, że w związku z prowadzoną analizą przepisów zidentyfikowało następujące ryzyka:
- niewystarczający nadzór na etapie poprzedzającym uruchomienie systemu kaucyjnego;- ograniczone podstawy do cofnięcia zezwoleń podmiotom, które nie podejmują działań zmierzających do terminowego uruchomienia systemu lub nie planują działań na wystarczająco szeroką skale aby objąć systemem teren całego kraju;
- ryzyko wystąpienia nieprawidłowości w zakresie planowania działania systemów kaucyjnych;
- ze względu na ogólne wytyczne odnośnie zawartości wniosków – ryzyko wydania wielu zezwoleń, w tym dla podmiotów, które faktycznie systemu nie uruchomią lub nie mają takiego zamiaru.
Jak czytamy w opublikowanych założeniach do projektu ostawy, aby zminimalizować wskazane ryzyka oraz ich skutki, zaplanowano zmiany w ustawie zwiększające rolę ministra właściwego do spraw klimatu jako organu nie tylko wydającego decyzję w oparciu o szczegółowe dane przekazywane przez podmioty reprezentujące, ale także jako nadzorującego realizacje poszczególnych etapów prowadzących do uruchomienia systemu, wskazano przy tym że planowane rozwiązanie polegać będą na:
- doprecyzowanie zawartości wniosku o wydanie zezwolenia poprzez dookreślanie jaki rodzaj dokumentów jest wymagany, szczegółowych informacji pozwalających na nadzorowanie przebiegu prac prowadzących do uruchomienia sytemu oraz określenie wymaganych załączników. Powyższe umożliwi ministrowi właściwemu do spraw klimatu na kontrolowanie procesu przygotowania uruchomienia sytemu po wydaniu zezwolenia.
- wskazanie terminu uruchomienia systemu kaucyjnego w zezwoleniu, który nie może być dłuższy niż 24 miesiące od dnia wydania zezwolenia. Ograniczenie czasowe i wymagany harmonogram mają na celu takie zaprojektowanie prac przez podmiot reprezentujący aby planowane działania realizowane były w określonym tempie, a postęp prac był możliwy do weryfikacji.
- przekazywanie informacji o zmianie warunków określonych w zezwoleniu oraz w związku z tym możliwość wezwania do zmiany zezwolenia. Mechanizm ten ma na celu umożliwić nadzór nad zmianami wprowadzanymi w systemie na etapie przed i po uruchomieniu systemu kaucyjnego.
- wskazanie, że decyzjom wydawanym przez ministra właściwego do spraw klimatu można nadać rygor natychmiastowej wykonalności.
- określenie, że postępowania dot. systemu kaucyjnego będą jednoinstancyjne. Nastąpi skrócenie i przyspieszenie procedury.
- wskazanie, że Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska przeprowadza kontrolę podmiotu reprezentującego przed i po uruchomieniu systemu. Prowadzenie kontroli przez Inspekcję przyczyni się zapewnienia, że systemy zostały przygotowane prawidłowo i funkcjonują zgodnie z udzielonym zezwoleniem.
Analizując planowane do wdrożenia rozwiązanie należy zauważyć, że mają one charakter formalno-proceduralny. Z jednej strony w sposób właściwy doprecyzowuje się zapisy w zakresie procedury uzyskiwania i zmiany pozwoleń, co w konsekwencji doprowadzi do wyeliminowania wszelkich wątpliwości interpretacyjnych, co de facto wzmocni pozycję Ministra jako organu właściwego w zakresie sprawowania nadzory nad całością systemu. Natomiast z drugiej, wprowadza się dodatkowe obciążenie dla wojewódzkich inspektoratów ochrony środowiska.
Oczywiście słusznym wydaje się dokonanie weryfikacji tego rodzaju podmiotu przed wydaniem decyzji na prowadzenie tego rodzaju dzielności przez organy inspekcji ochrony środowiska, co faktycznie potwierdzi odpowiednie przygotowanie tego podmiotu do prowadzenia i terminowego realizowania założeń systemu kaucyjnego. Jednak należy zauważyć, że jest to dodatkowe obciążenie wojewódzkich inspektoratów ochrony środowisk i w konsekwencji może doprowadzić, do nieplanowanych przez ustawodawcę opóźnień we wdrożeniu systemu. Pamiętajmy że już obecnie WIOŚ-e wykonują m. in. kontrole przed wydaniem decyzji administracyjnej (wydanie nowej decyzji, jak również jej istotna zmian) na prowadzenie działalności w zakresie gospodarowania odpadami – art. 41a ustawy o odpadach – oraz kontrole podmiotów oddających do użytkowania nowo wybudowane obiekty lub instalacje – art. 76 ustawy Prawo ochrony środowiska. Są to zadania, które bardzo mocno obciążają Inspekcję i powodują, że na przeprowadzenie tego rodzaju kontroli podmiot czeka od kilku do kilkunasty miesięcy. Dlatego jeśli ustawodawca chce uniknąć problemów z wdrożeniem planowanych przepisów powinien w sposób znaczący wzmocnić Inspekcję poprze wskazanie w OSR dedykowanych dla tego zadania etatów oraz środków finansowych na ich utrzymanie. Tylko tak wprowadzone zmiany w sposób rzeczywisty umożliwią właściwe wdrożenie planowanych zmian uszczelniających system kaucyjny.
Jednocześnie warto zauważyć, że razem z wzmocnieniem kadrowym celowanym na komentowane czynności kontrolne, powinno tez się wskazać termin w którym organ inspekcji ochrony środowiska powinien przeprowadzić kontrolę (termin liczony od dnia wystąpienia Ministra prowadzącego postepowanie). Tego rodzaju regulacje wyeliminują wszelkie wątpliwości i usprawnią realizację tego rodzaju zadań, a ponadto są zbieżne w zakresie postulatów Najwyższej Izby Kontroli jakie kierowane są w obszarze zmian legislacyjnych usprawniających wydanie decyzji w zakresie gospodarowania odpadami.